EPE- De werkgroep Archeologisch en Cultuurhistorisch Erfgoed (ACE) van de historische vereniging Ampt Epe heeft de geologiewerkgroep van de KNNV Epe-Heerde uitgenodigd om het proces van vroegmiddeleeuwse ijzerwinning uit de doeken te doen, in woord, beeld en materiaal in natura. De bijeenkomst wordt dinsdag 29 oktober gehouden in het Kulturhus Epe, aanvang 20.00 uur.
In 2017 en 2018 experimenteerde de geologiewerkgroep van de KNNV Epe-Heerde met het maken van ijzer uit lokaal gevonden klappersteen. Aanleiding was de vondst van klappersteen, die hier en daar nog voorkomt in de flank van de Veluwse stuwwal. De meeste klappersteen is al in de Romeinse Tijd, maar vooral in de Vroege Middeleeuwen opgegraven voor de ijzerwinning. De oostelijke Veluwe was dankzij de aanwezigheid van deze ijzerrijke steensoort in de 6e tot de 9e eeuw het centrum van ijzerproductie, met export over heel Europa. Dat kon onder meer doordat ook de benodigde leem voor de ovens en hout voor voldoende houtskool hier in ruime mate voorhanden was.
Hoe deden die vroege ijzerwinners dat toch, hoogwaardig, goed smeedbaar ijzer maken uit simpel opgegraven steen? De geologiewerkgroep liet zich bijstaan door de Apeldoornse archeologe Janneke Zuyderwyk -met ervaring in vroegmiddeleeuwse ijzerwinning- om eigenhandig het proces van eeuwen geleden na te bootsen en alle stappen daarin aan den lijve te ondervinden. Dat betekende: leem delven en geschikt maken voor ovenbouw, een oven bouwen, klappersteen roosten tot ijzererts, het langdurig stoken van de oven om uit die erts het ijzer vrij te maken, urenlang de blaasbalgen bedienen, en tenslotte de verkregen wolven (een nog ruwe vorm van ijzer) uitsmeden in een eveneens van leem gebouwde smeedoven.
Tijdens de lezing voor Ampt Epe en haar werkgroep ACE zetten twee leden van de geologiewerkgroep uiteen wat klappersteen is, hoe die in de stuwwal is terecht gekomen, welke materialen en handelingen nodig zijn in het ijzerwinningsproces, wat zich in de oven afspeelt. Bauke Terpstra en Tjada Amsterdam besteden tijdens het eerste deel van de avond in een powerpoint-presentatie aandacht aan met name de theoretische aspecten, in het tweede deel volgt een film van het hele proces in de praktijk. In de tussenliggende pauze is een kleine expositie te bekijken van alle gebruikte materialen en verkregen producten van ijzerwinning. Deze bijeenkomst is voor leden van Ampt Epe kosteloos. Ook niet-leden zijn van harte welkom. Zij betalen een bijdrage van 3,50 euro.
